Giữ cho con
không bệnh: Việc rất quan trọng
khi nuôi bé sinh non là làm sao giữ cho con không nhiễm bệnh. Để làm được điều
này tưởng là khó nhưng nếu biết cách vẫn có thể thực hiện được bằng một vài
cách như sau:
1/ Giữ cho nhà cửa thông thoáng, sạch sẽ : Trước đây khi mình nuôi bé đầu, sợ con ốm lắm nên
suốt ngày tất cả các cửa đều đóng kín (không cho gió lùa mình nghĩ như thế bé sẽ
không nhiễm bệnh) nhưng kết quả là bé yếu nhớt, bệnh suốt. Rút kinh nghiệm bé
thứ hai dù sinh non nhưng mình vẫn giữ nhà cửa thông thoáng (chỗ bé nằm gió
không thốc thẳng là được).
2/ Sử dụng quạt và máy lạnh đúng cách Mùa nóng mình sử dụng quạt bằng cách cho xoay vào tường
tạt gió ra mát mẻ mà không làm bé lạnh, sử dụng máy lạnh thì đặt nôi bé nằm sát
ngay vị trí đặt máy (nơi không bị hơi lạnh phả trực tiếp).
3/ Tắm bé đúng cách Đã có kinh nghiệm nuôi bé đầu nhưng khi bé sau bị
sinh non, bé như chai nước, da mỏng như tờ giấy thì thực sự cả mẹ và bà đành
trông chờ cô y tá mỗi ngày. Cô sử dụng 1 cái chậu không lớn lắm, đường kính chỉ
khoảng 25 cm, cô chỉ dùng khăn vải mùng lau rửa thật nhẹ nhàng, tuyệt đối không
dùng xà bông em bé, chỉ tắm bằng nước ấm, không khoả nước lên người nơi duy nhất
vuốt nước là bộ phận sinh dục.
4/ Cái máy sấy tóc Ban đầu mình cũng chả hiểu cái máy sấy tóc liên quan
gì đế việc giữ cho bé không ốm, nhưng đến khi thấy cô ý tá sử dụng thì hiệu quả
vô cùng. Đầu tiên là cho việc mặc quần áo của bé sau khi tắm: khi cô tắm bé gần
xong, mình phải dùng máy sấy, sấy vài vòng lên khăn lông quấn bé để giữ nhiệt.
Quần áo lấy từ tủ ra cũng vậy, ban đầu mát lạnh nếu mặc ngay vào người bé + bé
vừa tắm thân nhiệt giảm sẽ làm bé dễ nhiễm bệnh (do trẻ sinh non thân nhiệt kém
trẻ thường), phải dùng máy sấy, sấy thân áo, tay áo và quần cũng thế, sau đó lấy
tay vò cho mềm và nếu có kiến thì diệt luôn. Trời lạnh dùng máy sấy, sấy quanh
chỗ bé nằm để tạo hơi ấm, hiệu quả vô cùng
Bé hay ọc sữa: Cả 2 bé nhà mình đều bị trào ngược nên chuyện
ọc sữa là "chuyện thường ngày". Khi nuôi bé đầu mình đã từng stress nặng
vì chuyện này, đưa con đi đủ các bác sĩ, uống đủ loại thuốc từ tậy đế tàu
(motilium là chẳng si nhe gì). Không kinh nghiệm nên bé đầu mình suy dinh dưỡng
1 tuổi chỉ có 9kg, đến bé sau đã sinh non lại còn bị trào ngược, nó không trào
ngay, bé bú xong nằm ngủ khoảng 30' bỗng ho lên 1 tiếng sữa trào ra lỗ mũi, sợ
kinh hoàng luôn, vẫn cô y tá chỉ cho mình các làm: phải tạo cho bé cái gối đặc
biệt có độ dốc đế 45 độ để bé nằm, sau này đi khám ở 1 PGS-TS nhi khoa bà bảo
việc quan trọng để làm giảm bé ọc sữa không phải là uống thuốc mà là cách bế bé
sau khi bú. Động tác bế bé cho bé ợ hơi rất quan trọng. Đó là: cho cằm bé tựa
vào vai mình, một tay bợ mông bé sao cho đấu và mông bé hơi tạo độ dốc (biên độ
nhỏ thôi), tay còn lại vuốt xuôi lưng bé kích thích bé ợ hơi. Khi bé lớn hơn
chút, đặt bé ngồi thẳng lên đùi mình, một tay đỡ trước ngực, 1 tay vuốt xuôi
sau lưng (hoặc vỗ nhẹ vào giữa lưng), lúc đầu bà nội bé lo vì bé mới hơn 2
tháng đã dựng ngồi như vậy sợ bé sẽ ảnh hưởng cột sống, như nếu mình đỡ bé đúng
cách giúp bé ngồi thẳng, bé sẽ không sao (đã kiểm nghiệm vì bé mình nay 5 tuổi
rồi). Mách nhỏ nữa là nếu bạn nào ở SG có thể đến TT phục hồi chức năng của BV
Nhi Đồng 1 (nhớ là vào Trung tâm đừng vào khu khám bệnh của BV) mua 1 cái gối
chống trào ngược cho bé nằm, cũng khá hiệu quả.
Áp dụng những cách trên đây với bé sinh non
nhà mình, khá vất vả, cả nhà thay phiên nhau bế bé, có khi đến 30' sau khi bú mới
dám đặt xuống, cách này giúp bé giữ được lượng sữa đã bú và tăng cân nhưng cơ địa
bé bị trào ngược quá nặng nên khi không trào hẳn ra ngoài như mình thấy bé vẫn
bị trào bên trong nên khi 4 tháng bé bị viêm tiểu phế quản do trào ngược phải nằm
NĐ1 gần 10 ngày nhưng đã chuẩn bị tâm lý "sống chung với lũ" rồi nên
lấn này mình không stress như bé đầu, nghĩa là mình đã hiểu việc trào ngược của
bé là không thể chấm dứt mà chúng ta chỉ có thể làm giảm tác hại và ảnh hưởng của
nó (bằng cách bế giúp bé ợ hơi và thuốc tiêu hoá), còn bé ọc hết ta cho bú lại,
bé viên tiểu phế quản ta đến BV thế thôi (như lũ về thì thích ứng với lũ), bạn
có căng thẳng hay khổ sở chỉ mệt mình và những người xung quanh chứ không giải
quyết được vấn đế (Phải nuôi 2 đứa và đổ bao nhiêu nước mắt mới rút được kinh
nghiệm xương máu này đấy).
Khi trời trở
lạnh: Việc giữ ấm cho bé sinh non quan trọng lắm,
vì bé sinh non yếu toàn diện nên rất dễ viêm phổi (đã có bé viêm phổi qua đời
khi chỉ vài tháng) ám ảnh điều này nên mình luôn đề cao cảnh giác.
Nhưng giữ ấm cho con không có nghĩa là úm con
(đã từng làm thế với bé đầu và thất bại). Có vài cách khá hiệu quả mà mình đúc
kết được.
Cái chụp bé: chức năng thông thường của nó là chụp bé nằm khỏi
bị muỗi, ruồi tấn công nhưng khi trời trở lạnh đây có thể là cái lồng ấp rất tốt.
Bởi vì khi trời lạnh dù bạn có quấn bé 2,3 lớp khăn lông nhưng không khí bé hít
thở lại lạnh thì bé vẫn viêm họng hay viêm phổi như thường, đôi khi bạn đóng
kín cửa mà vẫn lạnh (nhất là ban đêm). Vậy để làm ấm không khí này bạn có thể lấy
lồng chụp, chụp bé chưa đủ ấm có thể phủ lên 2/3 lồng chụp một cái khăn vải hoặc
mảnh vải (chừa lại 1/3 cho không khí đối lưu. Lúc nửa đêm gần sáng trời lạnh
nhiều, mình lấy máy sấy, sấy vài vòng xung quanh xua bớt không khí lạnh (tuỳ khả
năng thức cứ thấy hơi lành lạnh là lại sấy, nhưng tuyệt đối không sấy trực tiếp
vào bé, chỉ vòng ngoài xung quanh thôi).
Ngoài ra một cách giữ ấm giúp bé ít viêm họng
nữa là mang vớ chân cho bé thường xuyên, nhất là ban đêm, ban ngày cho bé mang
giày vải, trưa nóng tháo vớ cho khỏi hầm. Người già bị lạnh chân là không ngủ
được nên trẻ con cũng thế những việc nhỏ này rất cần.
Giúp con
phát triển trí óc Bé sinh non nghĩa là thay vì ở trong bụng mẹ phát triển cho
đủ ngày đủ tháng thì lại "chui ra" trước thời gian quy định, vì thế
mà từ thể chất đến trí tuệ đều không bằng trẻ thường do đó ngoài ưu tiên chăm
sóc thể chất, thì không thể không chú ý đến sự phát triển trí tuệ.
Âm nhạc lợi ích của âm nhạc đối với sự phát triển của bé báo
chí nói nhiều rồi, mình chỉ chia sẻ việc thực hành của mình. Đem bé từ BV về là
mua ngay cái máy nghe đĩa nhỏ, mở nhạc không lời của Mozat, Bethoven, nhạc hoà
tấu piano của Richard Claydeman mở liên tục (âm lượng nhỏ vừa đủ nghe) khi bé
ngủ (bé sơ sinh ngủ suốt ngày), chỉ ban đêm khi cả gia đình ngủ thì mới tắt
(cho máy nó nghỉ nữa).
Tình yêu thương cái này khoa học cũng đã chứng minh, với bé sinh non
nhà mình hễ khi nằm yên ngủ thì thôi, còn khi cho bú, khi bế vác cho ợ hơi, khi
tắm... tóm lại là bất cứ khi nào ai ẵm bé đều phải nói chuyện với bé, hát cho
bé nghe, thì thầm những lời yêu thương, vuốt ve, hôn hít ...vv. để bé cảm nhận
được sự che chở, sự yêu thương.
Bé lớn hơn chút, có những giờ thức chơi thì
mua những đồ vật nhiều màu sắc, hoặc phát ra âm thanh rồi trò chuyện giảng giải
về chúng và làm cho bé xem (chơi).
Nếu bạn nào đã từng đọc cuốn "Em phải đến
Havard để học kinh tế" thì sẽ biết thêm được ý nghĩa và những cách thức
khác nữa để phát triển trí tuệ cho bé.
Giữ cho con
không bị tưa (đẹn) miệng
Bé nào bú mẹ thì ít gặp vấn đề này nhưng bé
nào bú bình thì mẹ bé chú ý. Nhưng là sao để bé đừng tưa miệng? Có phải khi bé
bú xong thì cứ cho uống nước là không bị? Vậy mà bé đầu mình bị tưa miệng khổ sở
đến nỗi bỏ bú luôn, lý do là do bé rất dễ trào ngược, khi bé bú no còn cho bé
bú nước tiếp ào là vọt hết ra ngay, còn nếu chỉ nhỏ vài giọt nước thì không sạch
được. Bé thứ 2 nhờ cô y tá mà mình học được tuyệt chiêu nên miệng bé lúc nào
cũng sạch
Kỹ thuật "rửa" miệng cho con sau
khi bú: bế bé trên tay (hoặc đặt bé nằm trên gối cao dốc),
nghiêng đầu con sang trái (hoặc sang phải), múc một thì nước nhỏ đổ vào miệng
con nhưng không cho chảy xuống họng để bé nuốt vào mà giống như tráng dầu trên
chảo cho nước tràn qua lưỡi rồi sau đó chảy hết ra ngoài theo chiều nghiêng của
đầu bé (nhớ đặt 1 cái khăn ngay khoé miệng để hứng nước tráng miệng này chảy
ra). Bạn làm quen có thể tráng 2 - 3 lần sau mỗi cữ bú, bạn sẽ thấy mỗi lần
tráng xong nước chảy ra đầy bợn sữa (những bợn sữa này nếu ở trong miệng sẽ lên
men gây tưa lưỡi, thậm chí là tiêu chảy).
Rơ miệng bé đầu chả có kinh nghiệm, rơ miệng bằng thuốc rơ miệng
nên sau này lưỡi bé bị bợn đóng nhiều thì rơ phải tăng "đô" thuốc mới
sạch, thậm chí đến khi thuốc cũng hết xi nhê phải giã lá cỏ mực. Nên bé sau
mình chỉ rơ bằng nước muối (2 lần/ ngày) kết hợp với kỹ thuật rửa miệng đổ nước
ra sau mỗi cữ bú nên miệng bé rất sạch, sau này rất háu ăn chứ không biếng ăn
giống chị.
Vượt qua
stress: có nuôi con mới hiểu
lòng cha mẹ, mình nuôi 2 đứa, thường xuyên stress nặng, đứa đầu thì lười ăn,
hay bệnh, đứa sau sinh non mong manh yếu ớt. Stress đến nỗi không thèm ăn,
không ngủ được, thấy cuộc sống chán ngắt, lúc nào cũng có cảm tưởng cả ngàn khối
đá đang đè nặng lên mình. Làm sao vượt qua, không dễ đâu vì phải phối hợp cả
"nội công, ngoại kích". Nghĩa là bản thân mình phải tự AQ mình, rồi
khó khăn vất vả sẽ qua, rồi con sẽ khoẻ, thời gian trôi nhanh lắm..v.v. Làm việc
mình thích: cũng không đơn giản vì khi bé dưới 2 tháng hầu như mình rất ít ra
ngoài, vậy thì nghe nhạc, xem tivi, đọc sách...vv. cho phép mình nghỉ ngơi 1
khoảng thời gian rứt ra khỏi việc chăm con để nạp năng lượng - Đấy là nội công.
Ngoại kích là sự chia sẻ của mọi người: bất kỳ
người thân nào: mẹ, mẹ chồng, em và đặc biệt là chồng, phải làm sao cho mọi người
hiểu và cùng chia sẻ việc chăm sóc bé với mình (cho bé bú vài cữ, cho tắm nắng,
thay tã...) cùng chăm sóc bé là cùng cho bé thêm sự yêu thương và cho mình sự đồng
cảm, chia sẻ tinh thần.
Kết hợp tất cả + tình yêu thương con = vượt
qua stress.
Bé sinh non chỉ vất vả chăm sóc 4 tháng đầu, nếu
thành công bé sẽ phát triển như trẻ thường, thậm chí là tốt hơi cả trẻ thường
không được chăm sóc đúng cách. Bé sinh non nhà mình phát triển tốt lắm, hơn hẳn
chị sinh đủ về mọi mặt cả thể chất và sự lém lỉnh, lanh lợi. 1 tuổi nặng 11,5
kg, dài 79 cm bây giờ bé 4 tuổi,bảo trước từng bị sinh non chả ai tin.
Tất cả kinh nghiệm nuôi con được đúc kết bằng
nước mắt, lo âu và cả tiền bạc (trả cô y tá) mình thật lòng chia sẻ với mọi người,
mong rằng sẽ giúp được những ông bố bà mẹ đang nuôi con nhỏ như mình ngày
xưa./.
Việc tiêm chủng của bé
cũng giốpng như trẻ sinh thường khi bé đủ cân nặng. Khi đưa bé về nhà bé chỉ
1,5 kg mình chăm cho đến khi bé được 2,5 kg thì đưa bé đến bệnh viện để tiêm ngừa
lao (nếu bé nào sinh thường khỏe mạnh thì sẽ chích mũi thuốc này sau 3 ngày đầu
tiên rồi mới xuất viện), các mũi khác hàng tháng đi khám sức khỏe định kỳ thì
tiêm luôn. Vì bé sinh non nên mình cũng chọn những nơi có uy tín để khám định kỳ
cho bé (BV ĐHYD hoặc TTDD ở TP.HCM) khi khám bs có cho 1 số loai thuốc bổ.
Mình không đưa bé đi tập VLTL vì không cần (bé
hoàn toàn bình thường chỉ thiếu cân nặng thôi) mà thay vào đó masage cho bé như
đã hướng dẫn ở trên.
Theo mình nuôi con nhỏ nhất là bé yếu thì
không nên canh giờ, hễ bé bú xong 1 cữ sau đó khi nào bé tè là coi như đã tiêu
hóa, có thể cho bú tiếp. Thông thường các bé cũng có đồng hồ sinh học tốt lắm
như bé nhà mình trung bình khoàng 1h-1,5h là đòi bú (ọ ẹ, khóc) chỉ có điều mỗi
lần bé bú không được nhiều chỉ 30ml, mỗi ngày mình tăng lên từ từ thêm 10ml cho
cách mỗi cữ bú (tức là cữ trước 30ml, cữ sau 40ml, cứ sau nữa lại 30 rồi lại
40), giống như khuyến khích bao tử bé dãn từ từ để thích nghi.
Quan trọng nhất trong việc cho bé sinh non ăn
là khoảng thời gian khi bé chưa vượt lên trên 2kg, lúc đó bé yếu quá không đủ sức
nút sữa do đó phải tập trung và nỗ lực cao giai đoạn này làm sao đổ sữa được
cho con (bằng xilanh, bằng muỗng, bằng bình có núm vú khoét lỗ lớn hơn size sơ
sinh) sau đó theo dõi bé tè ướt tã là có thể tiếp cho cữ bú mới. Lúc đầu mình
chủ động thời điểm cho bé bú, khi bé quen rồi tự bé sẽ gào lên đòi bú đấy! Một
vấn đề của giai đoạn này là bé sinh non cũng thường bị táo bón, nên phải xoa
vòng quanh rốn bé vào giờ nhất định để khuyến khích bé ị, thậm chí ngày nào bé
không ị cần thiết cũng phải bơm, không để bé bón lâu bé sẽ biếng ăn và xử lý
táo bón nhiều ngày cũng khó hơn khi phân đóng cục cứng. Bé mình thời gian đầu
cũng hay phải bơm (mua loại thuốc bơm bebe của Pháp tốt hơn VN) sau này bé quen
rồi đi rất đều đặn. Bạn cũng không phải quá lo bơm nhiều sẽ thế này thế khác, nếu
dùng thốc tốt của Pháp thì không sao, bé mình là ví dụ. Khi bé lớn chút, cứng
cáp hơn đi khám bs êếu cần có thể cho toa 1 số loại thuốc uống giúp nhuận
tràng.
Mình cứ nhớ đến đâu viết đến đấy, chỉ có điều
không vào web thơờng xuyên lắm, nếu cần ngay thông tin thì email cho mình.
Bé ăn dặm bình thường theo sự phát triển là khoảng
gần 5 tháng vì bé nhà mình sau 4 tháng đã cân nặng như trẻ sinh thường cho nên
bé ăn dặm bình thường, ban đầu có thể cho bé ăn thức ăn sẵn hiệu Hipp (của Đức)
siêu thị có bán không đắt lắm rất dễ ăn (vị chuối, vị trứng..) khi bé quen dần
có thể chuyển qua bột sữa của Nétley, cũng có thể cho bé ăn sữa chua, váng sữa
tăng cường men tiêu hóa. Lúc đầu đừng ép bé ăn nhiều, cho ăn lúc đói, tập cho
bé quen và thích với thức ăn mới, không nên nóng vội rằng bé phải ăn dặm nhiều
mới tăng cân vì nếu bé khó ăn quá thì việc bé bú tốt cũng đảm bảo cho tăng cân.
Qua 6 - 7 tháng bé ăn bột thịt rồi dần dần tiến
đến cháo xay. Một kinh nghiệm khi nuôi bé đầu biếng ăn là không nên nấu cháo hổ
lốn (đủ các thứ hầm chung) vì như thế khi xay xong bé rất ngán. Nên nấu cháo
riêng (một cách nấu cực kỳ tiện là vo gạo -> bỏ vào bình thủy -> chế nước
sôi -> vài tiếng sau mở ra là có cháo rồi), thịt + rau nấu riêng sau đó xay
và chan lên cháo giồng như cách chúng ta ăn cơm gắp thức ăn vào như thế bé đỡ
ngán.
